نقشه کشی صنعتی، پروژه دانشجویی، آموزش نقشه کشی وب سایت نقشه کشی صنعتی . سفارش طراحی و نقشه کشی صنعتی و خدمات پروژه های دانشجویی، آموزش نقشه کشی صنعتی
نقشه ازبیلت، نقشه‌ای است که وضعیت فعلی پروژه را همان‌گونه که هست به نمایش می‌گذارد. این نقشه، امکان مقایسه نتیجه فعالیت‌های اتمام یافته با طرح‌ها و نقشه‌های نهایی را فراهم می‌کند. نقشه‌های ازبیلت، در کاربرد گسترده‌ای در پروژه‌های عمرانی، معدنی دارند. پیشبرد پروژه‌های جدید یا برنامه‌ریزی برای نوسازی و نگهداری پروژه‌های موجود، بر اساس اطلاعات نقشه ازبیلت نهایی انجام می‌گیرد. در این مقاله، قصد داریم مفاهیم مربوط به نقشه ازبیلت معرفی کنیم و نکات مربوط به نحوه ترسیم این نقشه‌های پرکاربرد را آموزش دهیم.
نقشه های ساختمانی چه هستند ؟
نقشه‌های مختلفی در طراحی و اجرای ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. تهیه هر یک از این نقشه‌ها، از اهمیت بالایی برای اجرای صحیح فعالیت‌ها در فازهای مختلف برخوردار است. «نقشه‌های ساختمانی» (Construction Drawings)، علاوه بر فراهم کردن جزئیات فنی، برای گرفتن مجوز از دستگاه مشاور و کارفرما نیز ضروری هستند. این نقشه‌ها، به عنوان معیار تعیین فازهای پروژه و مطابقت فعالیت‌ها با دستورالعمل‌ها در نظر گرفته می‌شود.
انواع نقشه های ساختمانی چه هستند ؟
تقسیم‌بندی نقشه‌های ساختمانی، معمولا با توجه به کاربرد آن‌ها و فازهای پروژه انجام می‌گیرد. تمام نقشه‌های ساختمانی، به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:
نقشه‌های معماری
نقشه‌های سازه‌ای
نقشه‌های تاسیسات مکانیکی (تاسیسات بهداشتی، تهویه مطبوع، اطفا حریق)
نقشه‌های تاسیسات الکتریکی
نقشه‌های متفرقه
هر کدام از گروه‌های بالا، دارای چندین زیرمجموعه هستند. پلان موقعیت، پلان کف‌سازی، برش مقطع، پلان جانبی (ارتفاعی)، پلان محوطه‌سازی، پلان نازک‌کاری، پلان اجرایی، پلان‌های مقطع، راهنمای نقشه‌ها، پلان خاکبرداری، نقشه ازبیلت، پلان اجرای تاسیسات، پلان ستون‌گذاری، پلان تیرریزی، پلان قالب‌بندی، نقشه‌های مهندسی، نقشه‌های طراحی، پلان فونداسیون، پلان لوله‌کشی، دیتیل‌های اجرایی، نقشه‌های پرسپکتیو، نقشه‌های تولید، نقشه‌های مقیاس‌دار، نقشه‌های کارگاهی، پلان‌های محیطی، نقشه‌های ارائه و غیره، از جمله نقشه‌های مورد استفاده در پروژه‌های ساختمانی هستند.
نقشه ازبیلت چیست؟
پروژه‌های ساختمانی، همیشه مطابق با نقشه‌های تهیه شده پیش نمی‌روند و در حین اجرای پروژه، امکان برخورد با موانع و مشکلات مختلف وجود دارد. این موانع، مجری پروژه را وادار به فاصله گرفتن از موارد ذکر شده در نقشه‌های اصلی می‌کند. تغییرات اعمال شده بر روی طرح‌ها و نقشه‌های اصلی، نیاز به مستندسازی و ارسال به دستگاه‌های مشاور و کارفرما دارند. به این منظور، برای مقایسه نحوه پیشرفت پروژه و مطابقت آن با نقشه‌های اصلی، نقشه‌هایی از وضعیت فعلی ساختمان تهیه می‌شوند. به این نقشه‌ها، «نقشه ازبیلت» (As-Built Drawing) می‌گویند.
تمام اصطلاحات و تغییرات جزئی تا کلی اعمال شده بر روی نقشه‌های اصلی، در نقشه‌های ازبیلت لحاظ می‌شوند. این نقشه‌ها، یک تصویر دقیق از وضعیت فعلی پروژه را به نمایش می‌گذارند. فرآیند ترسیم نقشه‌های ازبیلت، معمولا پس از تکمیل فاز اولیه ساخت و ساز کلید می‌خورد.
نام دیگر نقشه ازبیلت چیست ؟
نقشه‌های ازبیلت، به صورت مختصر و با عنوان ازبیلت نیز شناخته می‌شوند. برخی به اشتباه، ازبیلت را «ازبیلد» (As-Build) تلفظ می‌کنند. عبارت «ازبیلت» (As-Built)، به وضعیت فعلی پروژه و همان‌طوری که اجرا شده اشاره دارد. معادل فارسی نقشه ازبیلت با عنوان «نقشه چون-ساخت» شناخته می‌شود.
تهیه نقشه ازبیلت وظیفه کیست ؟
تهیه نقشه‌های ازبیلت، وظیفه پیمانکار و مجری پروژه است. البته در فرآیند تهیه این نقشه‌ها، پرسنل اجرایی و در فرآیند تایید آن‌ها، مهندسان مشاور نیز دخیل هستند. در اغلب پروژه‌ها، تیم نقشه‌برداری پیمانکار، وظیفه برداشت جزئیات ساختمان و ترسیم نقشه ازبیلت آن را بر عهده دارد.
چه چیزی در نقشه ازبیلت آورده می شود ؟
یک ازبیلت کامل و کاربردی، تمام تغییرات المان‌های اصلی ساختمان را دربرمی‌گیرد. از المان‌هایی که آوردن تغییرات آن‌ها در نقشه‌های ازبیلت ضروری است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
موقعیت‌های مکانی: تمام تغییرات مربوط به جابجایی محل قرارگیری درها، پنجره‌ها، لوله‌ها، نجاری‌ها و دیگر مشصخه‌های اصلی ساختمان
مصالح: ثبت تمام مصالح مغایر با موارد ذکر شده در نقشه‌های اصلی
ابعاد: یادداشت تمام اندازه‌های تغییر یافته برای تمام المان‌های ساختمان
نصب: فهرست کردن تجهیزات نصبی نظیر سیستم تهویه، وسایل الکترونیکی یا پنجره‌ها
عضوهای سازه‌ای و غیرسازه‌ای: به‌روزرسانی مشخصات المان‌های سازه‌ای و غیرسازه‌ای نظیر ستون‌ها، تیرها، نرده‌ها و غیره
اطلاعات قابل ذکر در نقشه ازبیلت، به موارد بالا محدود نمی‌شود. مستندات تکمیلی (تاریخ‌ها، برچسب‌ها، کارهای اضافی)، یادداشت‌های راهنما و تصاویری نظیر عکس‌های دستی یا ماهواره‌ای نیز می‌توانند در نقشه‌های ازبیلت قرار گیرند.
تغییرات قابل ذکر در نقشه ازبیلت
ابعاد، مصالح، موقعیت‌ها، عضوها و تجهیزات، از المان‌های اصلی در ترسیم نقشه‌های ازبیلت به شمار می‌روند.
کاربرد نقشه ازبیلت چیست ؟
پلان‌های جزئیات ساختمان، نقش بسیار مهمی در پیشبرد و موفقیت پروژه دارند. محدودیت‌های مربوط به مصالح، موقعیت مکانی، مجوزهای دولتی و غیره، پیمانکاران را مجبور به اعمال تغییرات بر روی نحوه اجرای پروژه می‌کنند. کاربرد اصلی نقشه ازبیلت، ثبت این تغییرات و نمایش دقیق وضعیت فعلی جزئیات ساختمان است. این اطلاعات، در پروژه‌های بزرگ و تجاری، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. نقشه‌های ازبیلت، برای پروژه‌های ساختمانی جدید، بازسازی و نگهداری کاربرد دارند.
کاربرد نقشه ازبیلت در پروژه های جدید ساختمانی
هنگام اجرای یک ساختمانی با طرح‌ها و نقشه‌های از پیش تهیه شده، پیمانکاران، با چالش‌های متعددی رو به رو می‌شود. به این ترتیب، باید پلان‌ها را با وضعیت موجود مطابقت داد. در بهترین حالت، نقشه‌های ازبیلت، در حین انجام پروژه و با اتمام هر فعالیت تهیه می‌شوند. با این رویکرد، نقشه دقیقی از وضعیت فعلی ساختمان در حین اجرا و تکمیل آن به دست می‌آید.
کاربرد نقشه ازبیلت در پروژه های بازسازی ساختمان
یکی از نکات مهم در اجرای اصولی پروژه‌های بازسازی، داشتن درک صحیح و کامل از وضعیت فعلی ساختمان است. به این منظور، پیمانکاران، پیش از شروع بازسازی، نیاز به رجوع به آخرین نقشه ازبیلت ساختمان دارند. این نقشه‌ها، به ایمنی و بهره‌وری بیشتر عملیات بازسازی کمک می‌کنند. پس از تکمیل بازسازی یا اتمام هر یک از مراحل آن، تغییرات اعمال شده، در نقشه ازبیلت جدید به‌روزرسانی می‌شوند.
کاربرد نقشه ازبیلت در نگهداری ساختمان
بسیاری از ساختمان‌ها، در طول عمر کاربری خود، نیاز به اصطلاح و بهبود خواهند داشت. وظیفه اعمال این‌گونه تغییرات، برعهده تیم تعمیر و نگهداری ساختمان است. افراد این تیم، با استفاده از نقشه‌های ازبیلت، جزئیات وضعیت کنونی ساختمان را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. سپس، تعمیرات و اصطلاحات مورد نظر را اعمال می‌کنند. در نهایت، به‌روزرسانی نقشه ازبیلت، با توجه به وضعیت ساختمان پس از اتمام نگهداری صورت می‌گیرد. به‌روزرسانی ازبیلت، اهمیت بالایی برای اجرای درست برنامه‌های آتی ساختمان دارد. از این‌رو، هر تغییر جزئی یا کلی، باید در نسخه جدید این نقشه آورده شود.
انواع نقشه ازبیلت چه هستند ؟
در بخش‌های قبلی، تغییرات قابل اشاره در نقشه‌های ازبیلت و کاربردهای این نقشه‌ها را مرور کردیم. نقشه‌های ازبیلت، انواع مختلفی دارند. این نقشه‌ها، بر اساس کاربرد، به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
نقشه ازبیلت معماری
نقشه ازبیلت تاسیسات مکانیکی
نقشه ازبیلت تاسیسات الکتریکی
از ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین نقشه‌های مورد نیاز برای شروع پروژه‌های ساختمانی، پلان کف‌سازی است. به منظور ترسیم باقی نقشه‌های ساختمان، قبل از هر چیزی باید پلان کف را با دقت بالا طراحی کرد. جزئیات این نقشه، به طور مستقیم بر روی نقشه‌های بعدی تاثیر می‌گذارد. دیوارهای خارجی، دیوارهای داخلی، پنجره‌ها، درها و المان‌های سازه‌ای قابل مشاهده نظیر ستون‌ها و پله‌ها، از مواردی مهمی هستند که در پلان کف نمایش داده می‌شوند. از این‌رو، تهیه نقشه ازبیلت کف، برای اطمینان از اجرای صحیح مراحل بعدی پروژه، ضروری است.
نحوه ترسیم نقشه ازبیلت چگونه است ؟
به منظور ترسیم نقشه‌های ازبیلت باکیفیت، دقیق و کاربردی، آشنایی با افراد مسئول و فرآیندهای موجود الزامی است. توجه داشته باشید که امروزه نقشه ازبیلت، با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) رسم می‌شود. این نرم‌افزارها، دقت ترسیم را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند.
همان‌طور که در بخش‌های قبل اشاره کردیم، پیمانکاران، وظیفه ترسیم نقشه ازبیلت را برعهده دارند؛ چراکه آن‌ها به طور مستمر در کارگاه حضور دارند و می‌توانند به محض انحراف از پلان، تغییرات ایجاد شده را در نقشه ازبیلت به‌روزرسانی کنند. البته گاهی اوقات، مهندسان معمار نیز هنگام نظارت بر روی فعالیت‌ها، درگیر فرآیند ترسیم ازبیلت می‌شوند. به منظور ترسیم نقشه ازبیلت، فرآیندهای زیر را به خاطر بسپارید:
کدگذاری رنگی: در نقشه‌های ازبیلت، یک لجند استاندارد رنگی قرار داده می‌شود. رنگ قرمز، به معنای المان‌های حذف شده و رنگ سبز، به معنای المان‌های اضافه شده است. از رنگ آبی نیز به منظور نمایش اطلاعات خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مقیاس: تمامی تغییرات صورت گرفته، باید هم‌مقیاس و متناسب با طرح‌های اصلی در نقشه‌های ازبیلت آورده شوند.
تاریخ: هر گونه به‌روزرسانی صورت گرفته بر روی نقشه‌های ازبیلت، باید دارای تاریخ باشد.
موانع: تمام موانع موجود در طی مسیر اجرای پروژه، از جمله عوامل زیست‌محیطی، نهادهای دولتی و هر مانع دیگری، باید در نقشه‌های ازبیلت ذکر شوند.
مشخصه‌های فیزیکی: هنگام اجرای ساختمان توسط ماشین‌آلات عمرانی، باید توجه ویژه‌ای به ذکر تغییرات اعمال شده بر روی ارتفاع‌ها، تسطیح و دیگر مشخصه‌های فیزیکی زمین داشت.
تاسیسات زیرزمینی: موقعیت دقیق تاسیسات زیرزمینی نصب شده در حین اجرای ساختمان، باید در نقشه‌های ازبیلت آورده شود.
همان‌طور که اشاره کردیم، مقیاس نقشه ازبیلت، باید با مقیاس نقشه اصلی مطابقت داشته باشد. بنابراین، پیش از شروع ترسیم ازبیلت، این نکته را در نظر بگیرید. در حین ترسیم، از نوشتن کلماتی مانند «برابر با»، «مشابه با» و غیره خودداری کنید. تمام اطلاعات قابل ارائه در ازبیلت، باید به صورت واضح و دقیق بیان شوند. مقادیر و جزئیات تغییریافته را به هیچ عنوان از روی نقشه اصلی حذف نکنید. در عوض، بر روی این مقادیر و جزئیات، یک خط یا ضربدر بکشید. به این ترتیب، با نگاه کردن به نقشه ازبیلت می‌توان بخش‌های اصلاحی را به سرعت تشخیص داد.
اگر امکان نوشتن مقادیر و جزئیات جدید در محدوده داخلی نقشه وجود نداشت، از حاشیه نقشه برای درج اطلاعات جدید استفاده کنید. نوشتن جزئیات دقیق تغییرات یا اطلاعات اضافی از جمله ساخت قطعات، برپایی المان‌ها، نصب تجهیزات، موقعیت‌ها، اندازه‌گیری‌ها، مصالح، ابعاد و غیره ضروری است. تمام اطلاعات ضروری باید بر اساس سیستم طراحی شده توسط پیمانکار ارائه شوند.
ذکر تغییرات مربوط به تسطیح زمین و اطلاعات مرتبط به آن نظیر خاکبرداری، لوله‌کشی و غیره الزامی است. در صورت مواجهه با موانع یا مشکلات غیرمنتظره، باید آن‌ها را در نقشه ازبیلت مستند کنید. هنگام ترسیم نقشه ازبیلت، تمام شیت‌ها باید تاریخ‌گذاری شوند؛ حتی اگر هیچ تغییری بر روی آن‌ها اعمال نشده باشد. بنابراین، نقشه‌های ازبیلت، فقط شیت‌های تغییریافته را دربرنمی‌گیرند.
صفحات الحاقی شامل ترسیمات اصلاحی، باید توسط شخص اعمال‌کننده یا ناظر اصطلاحات، امضا شوند. در صورت اضافه شدن شیت جدید به نقشه‌ها، ابعاد، مقیاس و لجند شیت جدید، باید با شیت جایگزین شده یا شیت مرجع مطابقت داشته باشد. برخی از تغییرات در حین بازرسی نهایی پروژه ظاهر می‌شوند. آوردن این تغییرات در نقشه‌های ازبیلت، الزامی است.
ترسیم نقشه ازبیلت با رنگ‌های مختلف، خواندن آن را ساده‌تر می‌کند. در صورت امکان، از کدهای رنگی استاندارد (قرمز برای المان‌های حذف شده، سبز برای المان‌های اضافه شده و آبی برای اطلاعات خاص) استفاده کنید. فعالیت‌های انجام شده را به مستندات دیگر یا کد سفارش/تغییرات ارجاع ندهید. در عوض، به طور دقیق به آن فعالیت‌ها اشاره کنید. با این کار، هر نقشه و شیت، به طور مجزا نیز قابل استفاده بوده و نیازی به آماده کردن مستندات اضافی برای درک آن وجود نخواهد داشت.
توضیحات قابل ارائه برای توصیف تغییرات را به طور کامل بیان کرده و از به کارگیری عبارت‌های مخفف خودداری کنید. در صورت ترسیم دستی نقشه‌های ازبیلت، عبارت‌ها را به صورت خوانا بنویسید. از درج یادداشت‌های اصلاحی برای نماهای متاثر از تغییرات، یادداشت‌های عمومی، یادداشت‌های خاص، مقاطع و زمانبندی‌ها اطمینان حاصل کنید. به کارگیری یک قالب یا استاندارد ثابت برای یادداشت‌نویسی‌ها، خوانایی نقشه‌های ازبیلت را بهبود می‌بخشد.
منابع: https://blog.faradars.org/%D9%86%D9%82%D8%B4%D9%87-%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DB%8C%D9%84%D8%AA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/